مراقبت های دوران بارداری

مراقبت های دوران بارداری نقش بسیار مهمی در سبک زندگی سالم در دوران بارداری دارد که شامل معاینات دوره ای در این دوران می شود. این مراقبت ها برای سلامت و تندرستی مادر و جنین ضروری است.

مراقبت های دوران بارداری باید از سه ماه قبل از اقدام به بارداری آغاز شود یعنی بلافاصله بعد از مراقبت های قبل بارداری.

از ابتدا تا انتهای بارداری بانوان موظفند که معاینات دوره‌ ای را انجام داده تا از سلامت جنین و روند رشد آن مطلع شوند.

علائم بارداری

زنان در دوران بارداری علائم متفاوتی را تجربه می‌کنند که به عواملی مانند سن، ژنتیک، سلامت و تعداد بارداری‌ها بستگی دارد.

برخی از علائم بارداری ممکن است حتی قبل از انجام آزمایش بارداری ظاهر شوند.

برخی دیگر چند هفته بعد با تغییر هورمون‌ها ایجاد می‌شوند. اکثر زنان اولین علائم خود را بین هفته‌های پنجم و ششم بارداری تجربه می‌کنند.

علائم اولیه بارداری شامل قطع قاعدگی، حساسیت سینه‌ها، حالت تهوع، سردرد، لکه‌بینی، بی‌خوابی، آکنه، تکرر ادرار و مشکلات گوارشی است.

از طرفی ممکن است بانوان در دوره بارداری با مشکلاتی مثل کم خونی و عفونت مواجه شوند و در ماه‌ های بالاتر بارداری احتمال کمردرد یا فشار در ناحیه لگن نیز وجود دارد که همین آسیب ها سیستم حرکتی مادر را کمی مختل می‌ کند.

با پیشرفت بارداری، علائم دیگری مانند سوزش سر دل، گرفتگی عضلات، کمردرد، افزایش وزن، کم‌خونی و درد لگن ظاهر می‌شوند. در اینجا برخی از علائم بارداری آورده شده است:

حالت تهوع

با آغاز دوره بارداری ممکن است بانوان متوجه شوند که تغییراتی در اشتهای آنها اتفاق افتاده یا حالت تهوع در ابتدای هر صبح با آنها همراه است.

معمولا در سه ماهه اول حالت تهوع در بین اکثر بانوان باردار شایع است.

برخی این حالت را خفیف‌ تر و برخی با شدت بیشتری تجربه می‌ کنند.

متخصصانی همچون دکتر پریا گران با راهکارهای ساده به افراد آموزش می‌ دهند که چگونه تهوع دوره بارداری را کنترل کنند.

به عنوان مثال اگر بانوان با تهوع بارداری مواجه شوند می‌ توانند با سبک‌ تر کردن وعده‌ های غذایی در طی روز این عارضه را درمان کرده و اگر بین هر وعده غذایی مایعات بیشتری مصرف کنند تهوع کاهش پیدا می‌ کند.

به یاد داشته باشید که انواع ادویه‌ های تند و غذاهای چرب باعث تشدید حالت تهوع می شود و سیستم گوارشی را تا حدودی مختل خواهد کرد.

از این رو مهم است که افراد برای کاهش تهوع ابتدا تغذیه و روند مصرف غذاهای مختلف را تحت کنترل درآورند.

یبوست

یکی از مشکلاتی که در دوره بارداری اتفاق می‌ افتد یبوست است.

گاهی اوقات بانوان به دلیل تهوع بارداری تمایلی به مصرف انواع خوراکی ندارند و این مسئله باعث میشود که کم آب شدن بدن نهایتاً به یبوست ختم شود.

بانوان می‌ توانند برای کاهش مشکلات دوره بارداری از جمله یبوست فیبر بیشتری مصرف کرده و مایعات را بیش از حالت طبیعی میل نمایند.

ورزش کردن در این دوره حساس باعث تقویت سیستم گوارشی شده و از بروز یبوست جلوگیری می‌ کند.

مشکلات دوران بارداری به یبوست یا تهوع ختم نمی شود بلکه عارضه‌ های جدی‌ تر مانند دیابت سلامت مادر و جنین را تهدید کرده و این آسیب‌ ها نیاز به مراقبت بیشتر و حتی درمان دارند.

فشار خون بالا

از دیگر مشکلات شایع دوره بارداری باید به فشار خون بالا اشاره کرد.

این مسئله ممکن است بر اثر عدم رعایت نکات تغذیه اتفاق بیفتد و یا فرد اگر این عارضه را پیش از بارداری کنترل و درمان نکند با افزایش فشار خون در دوره بارداری سلامت مادر و جنین به خطر خواهد افتاد.

تغییرات سینه

یکی از مشکلاتی که ممکن است در ابتدای دوره بارداری اغلب بانوان آن را تجربه کنند تغییراتی است که در ناحیه سینه اتفاق می‌ افتد.

سفت شدن سینه باعث می شود تا با لمس آنها متوجه دردهایی شوید که نشات گرفته از تغییرات در غدد شیری هستند.

در این حالت غده‌ های شیری بزرگ تر شده و باعث سفتی و دردناک شدن سینه در ماه های اول و آخر بارداری خواهد شد.

خستگی

بسیاری از بانوان با آغاز دوره بارداری متوجه می شوند که انرژی بدن کاهش پیدا کرده و همواره از خستگی‌ های مفرطی که در طی شبانه روز با آنها همراه است شکایت می‌ کنند.

این احوالات برای بانوان باردار کاملاً طبیعی است اما اگر متوجه می شوید که خستگی بسیار زیادی راحتی در پس استراحت بیشتر تجربه می‌ کنید احتمالاً بدن با کم خونی مواجه شده و نیاز است که برای بررسی به پزشک مراجعه نمایید.

تکرر ادرار

از دیگر شکلات شایع بارداری باید به تکرر ادرار اشاره کرد.

این حالت ممکن است در ماه‌ های مختلف اتفاق بیفتد اما برای بانوان در سه ماهه آخر بیشتر شده و مراجعه دائمی مادر به دستشویی برای آنها کمی سخت و دشوار خواهد بود.

فراموش نکنید که هر کدام از این عوارض اگر با حالات ناخوشایند مواجه باشد نیاز به درمان و بررسی بیشتر دارد.

به عنوان مثال اگر بی اختیاری ادرار همراه با سوزش یا خارش باشد نشان می‌ دهد که مادر به عفونت ادراری مبتلا شده است.

سردرد

سردردهایی که در دوران بارداری اتفاق می‌ افتد برای همه بانوان یکسان نخواهد بود.

همه کسانی که این عارضه را تجربه می‌ کنند از این بابت شکایت داشته و معتقدند که درد در قسمت پیشانی و پشت گردن بیش از دیگر نواحی احساس میشود.

بانوانی که به سردردهای دوره بارداری مبتلا میشوند باید تحت بر درمان قرار گرفته و مدت زمان استراحت خود را بیشتر کنند فراموش نکنید که سردردهای شدید و پیوسته می‌ تواند نشانه‌ ای از پره اکلامپسی باشد.

مشکلات دهانی

برخی از بانوان در طی دوره بارداری مشکلاتی را تجربه کنند که مربوط به دهان و دندان می‌ باشد.

تورم یا خونریزی لثه‌ ها به دلیل گردش خون بیشتر و افزایش سطح هورمون‌ ها کاملاً شایع است.

ممکن است احساس درد و ورم در لثه باعث شود که بانوان نتوانند تغذیه درستی داشته باشند و مصرف انواع خوراکی همراه با خونریزی از لثه و حتی بینی خواهد بود.

با افزایش سن بارداری بانوان مشکلاتی از جمله بی‌ خوابی را تجربه می‌ کنند البته تمامی این حالات موقتی هستند و با پایان دوره بارداری نیز بهبود پیدا می‌ کند.

برخی از بانوان با سوزش سر دل یا اختلال در بلع بارداری همراه هستند مهم است که وعده‌ های غذایی را محدودتر کرده و از خوراکی‌ های کم حجم اما مقوی استفاده نمایند.

هموروئید

درصد محدودی از بانوان ممکن است در دوره بارداری با هموروئید نیز مواجه شوند وجود توده‌ های دردناک در مقعد دوره بارداری را برای بانوان سخت‌ تر می‌ کند.

از آنجایی که گردش خون در بدن بیشتر می شود و فشار جنین در این محدوده بیشتر است احتمال پیدایش هموروئید نیز وجود دارد.

واریس

گاهی اوقات بانوان مشاهده می کنند که در انتهای دوره بارداری وریدهای واریسی در نقاط مختلف بدن به ویژه پا دیده می شود.

بزرگ شدن و ورم در وریدهای پا باعث می شود تا افراد رگ‌ های برجسته را در قسمت‌ هایی از پا مشاهده کنند که بر اثر نشستن یا ایستادن‌ های طولانی مدت اتفاق می‌ افتد.

وجود این رگ‌ ها نیاز مراقبت بیشتر داشته و مهم است که از جوراب‌ های مخصوص واریس استفاده نمایند.

ورم بدن

دیگر مشکلات دوره بارداری مانند کشیدگی پوست ناحیه شکم و ورمی که در نواحی مختلف صورت، دست‌ ها و پاها اتفاق می‌ افتد کاملاً شایع است اما خطرناک نیست.

این ورم‌ ها همزمان با پایان بارداری بهبود پیدا کرده و به توصیه پزشک باید رژیم غذایی خود را اصلاح کنند تا مبادا ورم بیش از حد در بخش‌ های مختلف بدن دردسرآفرین شود.

آزمایشات دوران بارداری

همانطور که اشاره کردیم، داشتن یک بارداری ایمن و کم خطر آرزوی هر زن بارداری است، بنابراین مراقبت های دوران بارداری باید زیر نظر متخصص و با آزمایش‌ها و سونوگرافی‌های منظم سپری شود. آزمایش‌ها و سونوگرافی‌های این دوران به شرح زیر است:

نمونه‌گیری خون

پزشک ممکن است با مشاهده اولین علائم بارداری، آزمایش تیتر بتا را برای اطمینان از بارداری شما درخواست کند.

در این آزمایش، سطح هورمون HCG با گرفتن نمونه خون شما اندازه‌گیری می‌شود.

سونوگرافی

اولین سونوگرافی شما در هفته‌های ۵ تا ۸ انجام می‌شود، در این سونوگرافی، شرایط بارداری شما از نظر طبیعی بودن بررسی می‌شود و احتمال بارداری خارج رحمی یا پوچ بررسی می‌شود.

معاینه توسط پزشک

در هفته ۸ بارداری، پزشک معمولاً از شما می‌خواهد که یک چکاپ کامل انجام دهید تا از نظر بیماری‌های عفونی، کم‌خونی، تیروئید و نمک‌های معدنی مورد نیاز بدن بررسی شوید.

غربالگری

اولین غربالگری جنین در هفته‌های ۱۱ تا ۱۳ بارداری انجام می‌شود که شامل آزمایش خون و سونوگرافی است که باید در یک روز یا حداکثر ۲۴ ساعت انجام شود.

آزمایش خون غربالگری

اولین آزمایش خون غربالگری شامل اندازه‌گیری بتای آزاد گنادوتروپین جفتی انسان یا hCG و پروتئین پلاسمایی A PAPP-A است که در دوران بارداری در بدن مادر تولید می‌شوند.

هورمون hCG توسط جفت تولید می‌شود و سطح بالای آن می‌تواند برخی از نقایص مادرزادی را نشان دهد.

پروتئین A نیز پروتئینی است که در خون یافت می‌شود و سطح پایین آن می‌تواند علت نقایص مادرزادی باشد.

آزمایش دیابت

در هفته ۲۶ بارداری، شما همچنین برای دیابت بارداری آزمایش خواهید شد که شامل آزمایش ادرار و آزمایش خون ناشتا خواهد بود.

سونوگرافی‌های تشخیصی بعدی

سونوگرافی‌های بعدی بسته به مرحله بارداری و شرایط سلامت جسمی شما درخواست می‌شوند، اما معمولاً سونوگرافی نهایی در ماه‌های آخر بارداری انجام می‌شود تا موقعیت جنین و جفت قبل از زایمان مشخص شود.

بهترین تغذیه دوران بارداری

با آغاز دوره بارداری شرایط جسمانی بانوان تغییر می‌ کند و نیاز است که مراقبت های دوران بارداری بیشتر کرده و به رژیم غذایی و فعالیت بدن بیش از قبل اهمیت دهند.

در دوره بارداری نیاز است که میزان خوراکی در هر وعده غذایی کاهش پیدا کند و تعداد دفعات آن را افزایش دهید.

ضمن آنکه بانوان باید در این دوره حساس برای مراقبت از سلامت خود و رشد بهتر جنین از خوراکی‌ های مقوی و ارگانیک استفاده کنند.

مصرف انواع سبزیجات مثل اسفناج، کاهو و هرگونه سبزیجات برگدار برای بانوان باردار مناسب است و البته نباید از مصرف انواع میوه غافل شوند.

مصرف مرغ و گوشت بدون چربی و البته ماهی کاملاً پخته شده برای دوران بارداری بسیار مفید است.

فراموش نکنید که غذاهای نشاسته‌ ای مثل سیب زمینی، برنج، پاستا و ذرت نیز مناسب هستند اما نباید در مصرف آنها زیاده روی کنید.

از طرفی توصیه می شود که بانوان در دوره بارداری حتماً روزانه از محصولات لبنی استفاده کنند.

شیر، پنیر، خامه و ماست و در کنار آن انواع آجیل‌ ها و مغزها می‌ توانند نیاز بدن را به کلسیم و ویتامین‌ های حیاتی تامین کند.

اسید فولیک نقش حیاتی در جلوگیری از نقص مادرزادی لوله عصبی دارد.

غذاهای غنی از فولات عبارتند از سبزیجات برگ دار (مانند اسفناج و کلم بروکلی)، حبوبات، نخود فرنگی و مرکبات. همچنین مکمل های اسید فولیک معمولا از قبل از بارداری تا هفته های اول بارداری توصیه می شود.

یبوست یکی از مشکلات رایج بارداری است، بنابراین مصرف فیبر کافی از طریق سبزیجات، میوه ها، غلات کامل و حبوبات برای پیشگیری از این مشکل مفید است.

فراموش نکنید که این خوراکی‌ ها برای سلامت بدن مادر و رشد جنین حیاتی هستند و باید در مراقبت های بعد از باردرای نیز قرار بگیرند اما نباید در مصرف آنها زیاده روی کرد.

هر کدام از این خوراکی‌ ها را باید با مقدار معین و به طور روزانه مصرف کنید و البته کوتاهی در رژیم غذایی مادر ممکن است باعث ضعف جسمانی و اختلال در رشد جنین شود.

ورزش در بارداری

ورزش در دوران بارداری به طور قابل توجهی در مراقبت های دوران بارداری و کاهش افسردگی مؤثر است.

انجام این کار به افزایش سطح سروتونین و کاهش سطح کورتیزول کمک می‌کند.

سروتونین نوعی انتقال‌دهنده عصبی است که تأثیر مثبتی بر ادراک و خلق و خوی عمومی فرد دارد.

از سوی دیگر، کورتیزول یکی از شناخته‌شده‌ترین گلوکوکورتیکوئیدها در بدن انسان است.

این ماده همچنین به عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود و تأثیرات منفی بر بدن دارد.

شایان ذکر است که ورزش در دوران بارداری باید تحت نظارت و مشورت پزشک انجام شود.

فواید ورزش در بارداری

فواید اصلی ورزش در دوران بارداری شامل موارد زیر است:

• بهبود خلق و خو
• بهبود مشکلاتی مانند کمردرد و درد لگن
• کمک به کنترل وزن
• کاهش خطر ابتلا به دیابت بارداری
• کاهش خطر ابتلا به فشار خون بالا در دوران بارداری

ورزش‌های مناسب برای بارداری

بهترین ورزش‌های مناسب برای دوران بارداری شامل موارد زیر است:

• شنا
• یوگا بارداری
• دوچرخه‌سواری ثابت
• پیاده‌روی
• کگل

افسردگی در دوران بارداری

افسردگی در دوران بارداری بسیار شایع است، مطالعات نشان می‌دهد که از هر ده زن باردار، یک نفر از این بیماری رنج می‌برد.

این امر به شدت بر روابط خانوادگی و سلامت مادر و جنین تأثیر می‌گذارد، با این حال مهم است بدانید که افسردگی ناشی از بارداری یک مسئله قابل کنترل و درمان است.

مشاوره روانشناسی آنلاین به موقع با پزشکان باتجربه و انجام اقدامات لازم می‌تواند خطرات این بیماری را به حداقل برساند.

علل افسردگی در دوران بارداری

تغییرات و تحولات هورمونی ناشی از بارداری مهمترین عامل در بروز افسردگی در این مرحله از زندگی است.

این تغییرات هورمونی به طور قابل توجهی بر عملکرد مغز تأثیر می‌گذارد و فرد را تحت فشار قرار می‌دهد.

شرایط پیچیده بارداری، نگرانی در مورد سلامت جنین، تغییرات جسمی در مادر و سایر مشکلات رایج در زندگی می‌تواند این بیماری را تشدید کند.

علائم افسردگی در دوران بارداری

علائم اصلی افسردگی در دوران بارداری شامل موارد زیر است:

• احساس غم مداوم
• عدم تمرکز
• اختلالات خواب
• بی‌علاقگی به فعالیت‌های روزانه
• کاهش لذت از چیزهای شاد
• افکار وسواسی
• اضطراب
• اختلالات خوردن
• مشکل در ایجاد روابط ارزشمند با دیگران

عوارض افسردگی در بارداری

از شایع‌ترین عوارض افسردگی در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زایمان زودرس
• اختلال در رشد فیزیکی و عصبی جنین
• اختلالات روحی جنین
• احتمال خودکشی

رابطه جنسی در دوران بارداری

جنین توسط مایع آمنیوتیک و رحم محافظت می‌شود، بنابراین مگر اینکه مشکلی با جفت یا زایمان زودرس داشته باشید، فعالیت جنسی به نوزاد شما آسیبی نمی‌رساند.

به عبارت دیگر، رابطه جنسی پس از لقاح منجر به سقط جنین نمی‌شود. در واقع، عوامل دیگری که در رشد جنین اختلال ایجاد می‌کنند می‌توانند منجر به سقط جنین شوند.

اگر چندقلو باردار هستید یا شرایطی مانند جفت سرراهی یا فشار خون بالا دارید، حتماً در مورد رابطه جنسی در این دوره با پزشک خود مشورت کنید.

لازم به ذکر است که میل جنسی پس از بارداری تغییر می‌کند. برخی افراد در دوران بارداری میل بیشتری دارند.

در حالی که برخی دیگر به دلیل حالت تهوع، خستگی و تغییرات بدن علاقه کمتری به رابطه جنسی دارند.

به طور معمول، میل جنسی زنان باردار در سه ماهه اول و سوم کاهش می‌یابد.

در سه ماهه دوم بارداری، میل جنسی نیز با کاهش برخی علائم بارداری مانند حالت تهوع و خستگی افزایش می‌یابد.

اگر نگران عفونت‌های مقاربتی هستید، توصیه می‌کنیم حتی پس از بارداری از کاندوم استفاده کنید.

عفونت‌های مقاربتی می‌توانند مشکلات جدی برای شما و نوزادتان ایجاد کنند. اگر در طول رابطه جنسی علائم یا درد غیرمعمولی احساس می‌کنید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

ماساژ در دوران بارداری

ماساژ در دوران بارداری می‌تواند بسیار مفید باشد. انجام این کار به بهبود کیفیت خواب، کاهش درد لگن و کمر، گرفتگی عضلات و تسکین استرس کمک می‌کند.

• برای جلوگیری از هرگونه خطر احتمالی، لازم است هنگام ماساژ دادن نکاتی را در نظر داشته باشید.
• اگر شرایطی مانند استفراغ و حالت تهوع دارید، ماساژ نگیرید.
• اگر احتمال سقط جنین یا زایمان زودرس وجود دارد، ماساژ نگیرید.
• در سه ماهه اول بارداری ماساژ نگیرید.
• بهترین زمان برای ماساژ در دوران بارداری، سه ماهه دوم بارداری است.
• در صورت تأیید متخصص، ماساژ بارداری در سه ماهه آخر مشکلی ندارد.
• روی شکم دراز نکشید، تحت هیچ شرایطی شکم را ماساژ ندهید.
• از صندلی‌های ماساژ مخصوص استفاده نکنید.
• از روغن‌های معطر استفاده نکنید.
• در صورتی که احساس درد یا هرگونه ناراحتی کردید، ماساژ را متوقف کنید.
• بعد از ماساژ، مدتی استراحت کنید و فوراً بلند نشوید.
• برای اطمینان کامل با پزشک خود مشورت کنید.